Actueel

Loopt de bestelling van 180 nieuwe treinstellen vertraging op? Volgens de krant De Morgen bestaat dit risico, nu de gunning van een miljardencontract aan de Spaanse treinbouwer CAF werd uitgesteld. Aanleiding is de politieke nervositeit over mogelijk banenverlies in België. Alstom (het oude Bombardier) heeft immers een vestiging in Brugge en in Charleroi.

Begin dit jaar maakte de NMBS bekend dat ze minstens 180 nieuwe treinstellen wil bestellen bij de Spaanse treinbouwer CAF. Het gaat om een bestelling van 1,7 miljard euro, al kan die uitgebreid worden tot 3,4 miljard euro. Alleen al de omvang van dat bedrag zet in België de zenuwen op scherp, want het gaat om een hoop belastinggeld. 

Er zijn nog andere redenen waarom de keuze voor CAF stof doet opwaaien. Door de voorkeur te geven aan de Spanjaarden vielen twee andere kandidaten – het Franse Alstom en het Duitse Siemens – af. Alstom is stevig verankerd in België, met twee grote fabrieken in Brugge en Charleroi. Bovendien zou CAF zaken doen in de Israëlische nederzettingen in Palestijns gebied. 

In april schorste de Raad van State al eens de onderhandelingen tussen de NMBS en CAF omdat de NMBS haar keuze onvoldoende transparant onderbouwd zou hebben. Aanleiding was een klacht van Alstom, dat ondanks een lager bod − het verschil was 100 miljoen euro − de opdracht aan zijn neus voorbij zag gaan. Toch stelt de NMBS dat de Europese aanbestedingsprocedure correct is verlopen. CAF levert volgens haar de beste prijs-kwaliteitverhouding. Eerder gingen ook De Lijn en de TEC al in zee met het bedrijf. 

CEO Sophie Dutordoir probeerde gisteren alsnog groen licht te krijgen voor de opstart van de onderhandelingen met de Spanjaarden. Op de raad van bestuur legde ze een uitgebreide motivering, een extern juridisch advies en een technische analyse op tafel die allemaal richting CAF wezen. Toch volstond dat niet om de politiek benoemde bestuursleden te overtuigen. De beslissing werd uitgesteld tot juli. 

Aanleiding is de politieke nervositeit rond het mogelijke banenverlies bij Alstom. De vakbonden in Brugge waarschuwden eerder in De Standaard voor de “doodsteek” van de fabriek indien de bestelling niet zou worden binnengehaald. “We gaan toch geen bestelling van 3 miljard euro weggeven aan de Spanjaarden?”, zegt Annick Lambrecht, Brugse en Kamerlid voor Vooruit. “Een aanbesteding als deze geeft jaren werkzekerheid in eigen regio.” 

Ook regeringspartij cd&v duwde stevig op de rem. De partij eiste “een bijkomende evaluatie” van de gunning. “Want dit gaat om honderden jobs en getroffen gezinnen”, zegt Kamerlid Franky Demon (cd&v), eveneens Bruggeling. Gelijkaardige bezorgdheden langs Franstalige kant zorgden ervoor dat er uiteindelijk geen beslissing werd genomen. 

De kwestie zal nu eerst binnen de federale regering besproken worden, zo stellen verschillende bronnen. Al is het maar de vraag of die veel kan veranderen, want de Europese aanbestedingsregels zijn erg strikt. Als overheid mag je niet zomaar de constructeur om de hoek bevoordelen. 

De vraag is ook of de reiziger daar baat bij heeft. “De bestelling van de nieuwe treinstellen is dringend”, vertelt Peter Meukens, voorzitter van reizigersvereniging TreinTramBus. “Zelfs als de bestelling vandaag wordt geplaatst, zal de levering pas in 2032 gebeuren. Dat is al twee jaar later dan aanvankelijk gepland. Bij uitstel zal de reiziger dus sowieso weer de dupe zijn.” 

• Miljardencontract NMBS voor CAF zorgt voor politieke onrust; Vertraging dreigt voor de aankoop van nieuwe treinstellen. Redactiefoto. 

Vanaf 28 juni tot en met 31 augustus vernieuwt Infrabel een spoorbrug in Mechelen. Als gevolg daarvan schrapt de NMBS ieder uur bijkomend een snelle trein tussen Antwerpen en Brussel en omgekeerd, nadat er eind 2024 ook al een trein was gesneuveld bij de invoering van de Eurocity Direct. Dat is een internationale trein tussen Amsterdam-Zuid en Brussel-Zuid die nagenoeg leeg rijdt, maar wel overal voorrang krijgt.  

Deze zomer zal het binnenlands treinverkeer tussen de twee grootste steden van het land dus gehalveerd zijn tegenover het normale aanbod: in plaats van vier IC-treinen per uur rijden er nog maar twee. Reizigers van Essen, Kalmthout, Heide, Kapellen en Ekeren verliezen bovendien hun rechtstreekse trein naar Brussel. Wie verder moet dan Brussel-Noord zal langer onderweg zijn. 

De treinen die overblijven, zijn bovendien slecht gespreid. Peter Meukens, voorzitter van TreinTramBus: “In volle ochtendspits vertrekt er tussen 7.05 uur en 7.54 uur in Antwerpen-Centraal geen enkele snelle IC-trein naar Brussel, behalve om 7.37 uur de Eurocity Direct.” De NMBS weigert echter nog steeds om op die trein tussen Antwerpen-Centraal en Brussel-Zuid binnenlandse reizigers toe te laten. Volgens tellingen van TreinTramBus tijdens de spits is die trein gemiddeld maar voor goed 20 % gevuld. Dat betekent dat 300 à 350 zitplaatsen leeg blijven. “Dat is behoorlijk veel. Een trein met zo’n lage bezetting is helemaal niet rendabel. De NMBS kan het echt niet maken dat zo’n trein nagenoeg leeg rijdt, als ze tegelijkertijd een trein met ca. duizend zitplaatsen afschaft”, zegt Meukens.  

“We begrijpen ook niet waarom de NMBS liever reizigers afstoot dan ze te vervoeren met treinen die toch rijden. De Eurocity Direct moet dus open voor binnenlandse reizigers, die zonder tussenstop van Antwerpen naar Brussel-Zuid rijden.” Die maatregel kost de NMBS geen cent, integendeel het levert haar geld op. Want zoals ze het nu aanpakt, dreigt ze door de magere dienstverlening eerder reizigers te verliezen dan erbij te winnen. 

De NMBS argumenteert dat ze in de ochtendspits extra treinen inlegt naar Brussel en in de avondspits naar Antwerpen. Maar dat is schijn, want daarvoor offert ze, net op het drukste moment, ook nog eens één van de 2 S-treinen op. “Reizigers in Mortsel, Hove, Kontich, Duffel, Sint-Katelijne-Waver, Weerde en Eppegem vallen daardoor terug op één trein per uur in de spits. Onaanvaardbaar”, aldus Meukens.   

“TreinTramBus steunt dan ook voor de volle 100 % de burgemeesters van Lint, Mortsel, Hove, Kontich, Duffel, Sint-Katelijne-Waver en Zemst, die hierover in een open brief hun ongenoegen aan de NMBS hebben geuit.” Bovendien vertrekken die zogenaamde extra treinen 2 minuten voor een andere trein en ze komen in Brussel 10 minuten later aan. Hoogst onaantrekkelijk. Dan had de NMBS de tweede S-trein beter onaangeroerd gelaten. 

“De NMBS maakt er een potje van”, zegt Meukens. “We begrijpen dat de werken hinder met zich meebrengen, maar de manier waarop de Eurocity Direct andermaal voorrang krijgt op de binnenlandse reiziger is stuitend. De Eurocity Direct moet dus, minstens tijdens de zomermaanden, reizigers tussen Antwerpen en Brussel meenemen en de S-stations tussen beide steden moeten hun halfuurdienst behouden.” 

• Anders dan in België mogen reizigers in Nederland mits betaling van een bescheiden toeslag mee met de Eurocity Direct voor binnenlandse verplaatsingen. Redactiefoto.

Gisteren, 25 juni, ging de schop de grond in voor de opwaardering van de Maaslijn. Na jaren van intensieve voorbereidingen beginnen nu echt de bouwwerkzaamheden aan deze belangrijke spoorlijn tussen Nijmegen en Roermond. 

De Maaslijn is een van de drukste regionale spoorlijnen van Nederland. Dagelijks reizen hier zo’n 22.000 mensen. Er is nu weinig ruimte om vertragingen of verstoringen goed op te vangen. Dat gaat veranderen.
Samen met de Provincies Limburg, Noord-Brabant en Gelderland, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, reizigersvervoerder Arriva, verschillende gemeenten en aannemer Swietelsky Rail Benelux werkt ProRail aan een toekomstbestendige Maaslijn. Het doel: een betrouwbare dienstregeling, meer comfort voor de reizigers, betere overstapmogelijkheden en duurzamer reizen. 

Wat gaat er gebeuren? Elektrificatie: het hele traject krijgt bovenleiding en onderstations voor stroomvoorziening; Extra sporen: in Cuijk, Boxmeer, Venray en Reuver komt een tweede spoor. Zo kunnen treinen elkaar gemakkelijker passeren; Sneller rijden: bochten in het spoor worden ruimer gemaakt en in Mook, Cuijk en Boxmeer komen hogesnelheidswissels: Veiligheid: er worden ruim 20 overwegen verbeterd. 

Projectmanager Christiaan Caan van ProRail: “De opwaardering van de Maaslijn is een prachtig voorbeeld van wat je samen kunt bereiken. Dankzij de sterke samenwerking met de Provincies, de verschillende gemeenten, het ministerie en onze aannemer zetten we nu echt stappen richting een toekomstbestendige spoorlijn. Daar mogen we met z’n allen trots op zijn. Samen maken we er een sterke verbinding van. 

Voor ieder van de aanwezige bestuurders was er vandaag ruimte om wat te vertellen over hun bijdrage en betrokkenheid bij het project. In aanwezigheid van alle genodigden drukten daarna de gedeputeerden van de drie Provincies Jasper Kuntzelaars, Stijn Smeulders en Klaas Ruitenberg samen met plaatsvervangend directeur Openbaar Vervoer en Spoor Bonny Donders, regiodirecteur van Arriva Michiel Cusell, CEO van Swietelsky Niek Lentink en regiodirecteur ProRail Dimitri Kruik, de rode knop in. Hiermee gaven ze symbolisch het startsein en onthulden het eerst geplaatste bovenleidingportaal bij het spoor. De werkzaamheden worden in fases uitgevoerd. Eerst het noordelijke deel tussen Nijmegen en Venlo, daarna het zuidelijke deel tot Roermond. Eind 2027 rijdt de eerste elektrische trein over de vernieuwde Maaslijn. 

“Met de opwaardering van de Maaslijn zetten we een belangrijke stap naar duurzaam en betrouwbaar openbaar vervoer in deze regio”, zegt Thierry Aartsen, staatssecretaris Openbaar Vervoer en Milieu. “Goed dat we nu echt meters maken, samen met de Provincies, de gemeenten, ProRail, Swietelsky en Arriva. Het is een mooi voorbeeld van hoe we met innovatie en goede samenwerking werken aan een toekomstbestendig spoor. Zo wordt reizen sneller, comfortabeler én beter voor onze leefomgeving.” 

• Projectmanager Christiaan Caan, regiodirecteur ProRail Dimitri Kruik, regiodirecteur Arriva Michiel Cusell, gedeputeerde Jasper Kuntzelaars, gedeputeerde Klaas Ruitenberg, plaatsvervangend directeur Openbaar Vervoer en Spoor Bonny Donders en gedeputeerde Stijn Smeulders trappen het project af met een druk op de knop. Foto ProRail.

Brussels Airport lijkt eindelijk de langgekoesterde hogesnelheidstrein te gaan verwelkomen, aldus Het Laatste Nieuws. Deutsche Bahn (DB) heeft een verzoek ingediend bij de Belgische spoorbeheerder voor een nieuwe hogesnelheidsverbinding. 

Volgens de Belgische krant moet de trein vanaf 7 september 2026 twee keer per dag rijden. De Duitse ICE-trein zou vanaf Keulen vertrekken om 06:00 uur en 17:00 uur richting Antwerpen. De terugrit vanaf Antwerpen vindt plaats om 11:00 uur en 19:00 uur. Tussendoor stopt de trein in Aken, Luik, Leuven en op Brussels Airport. 

Voor de Belgische nationale luchthaven zou het een primeur betekenen. Het is voor het eerst dat de luchthaven Zaventem (Brussels Airport) wordt ontsloten per hogesnelheidstrein. Antwerpen zou daarmee voor het eerst een Duitse ICE-trein verwelkomen. Brussels Airport kent op dit moment één enkele internationale verbinding: de Eurocity-trein richting Rotterdam. Deze trein is echter geen hogesnelheidsverbinding. 

Er zit ook een Nederlands tintje aan het project. In de voorgestelde dienstregeling wordt ook ruimte bewaard om de treinverbinding door te trekken naar Rotterdam. Daarmee zouden inwoners van Zuidwest-Nederland gemakkelijk en snel op de luchthaven van Brussel kunnen komen. Of dat ook realiteit wordt, is nog te bezien. Het is niet ondenkbaar dat Schiphol daar een stokje voor gaat proberen te steken. 

Net als in Nederland is het Belgisch spoornet overvol. Zeker in de tunnels van de federale metropoolregio Brussel is het proppen. Regelmatig worden nieuwe spoorverbindingen afgewezen met het argument dat het er te druk is. Ook tussen Mechelen en Antwerpen is het spoor veelal te vol en is er regelmatig sprake van oponthoud. Van de vier IC-verbindingen op dit traject voerde de NMBS er een af ten gunste van de EuroCity Direct-hogesnelheidsverbinding, die niet toegankelijk is voor Belgische reizigers.  

• Wellicht een hogesnelheidstrein van DB tussen Keulen en Antwerpen via Brussels Airport; Doortrekken naar Rotterdam mogelijk. Redactiefoto.