Taxi

Auteur Sander ‘t Sas, die de succesvolle podcast ‘De Taxioorlog’ lanceerde, kondigde ‘m tijdens de discussieavond in de Amsterdanmse Balie al aan: de documentaire serie waarvoor zijn podcasts en zijn recent verschenen boek de basis vormen. Vanaf maandag 2 september a.s. loopt de vierdelige serie ‘De Taxioorlog’ op NPO 3 om 21.20. Bingen kan ook: vanaf 19 augustus op NPO Start en 2Doc.nl. ‘t Sas maakte van ‘De Taxioorlog’ een ware ‘Dauerbrenner.  

Chaos, geweld en corruptie – dit zijn de ingrediënten van een heftige taxioorlog die rond de eeuwwisseling woedt in Amsterdam. De vierdelige documentaireserie ‘De taxioorlog’, biedt een blik achter de schermen van een sector die wordt verscheurd door de landelijke deregulering van de taxisector via een nieuwe landelijke taxiwet (de Wet Personenvervoer 2000 – Wpv 2000) in 2000. 

De vier afleveringen zijn: Rellen in de stad, Corruptie, Maffiapraktijken en Het Vonnis. Chaos, geweld en corruptie waren de ingrediënten van een heftige taxioorlog die woedde in Amsterdam aan het begin van deze eeuw. De nieuwe vierdelige documentaireserie biedt een onthullende blik achter de schermen van een sector die werd verscheurd door een nieuwe landelijke taxiwet in 2000 die geen rekening hield met de specifieke situatie van de taxisector in de grote steden. Waar buiten die steden de sector dreef op contractvervoer, werd de taxisector in de grote steden gedomineerd door straattaxivervoer. De Wet Personenvervoer 2000 was met name toegesneden op het contractvervoer.  

De hoofdstad verandert in een ware oorlogszone, met woedende taxichauffeurs die de strijd aangaan met wethouders en ministers en zelfs met elkaar. Mishandelingen, klemrijden van taxi’s en maffiapraktijken zijn aan de orde van de dag, terwijl de top van de Taxi Centrale Amsterdam (TCA) wordt gearresteerd wegens corruptie. 

Voor het eerst delen oud-minister Netelenbos, de voormalige recherchechef, én de taxichauffeurs, waaronder Jan Hartog en Cees Meester, hun verhalen, samen met bekende gezichten als onderzoeksjournalist Sander ’t Sas, misdaadverslaggever John van den Heuvel en Royce de Vries. Ze vertellen hoe de overheid compleet de controle verliest en hoe de strijd om geld en macht leidt tot een explosieve confrontatie. 

De nieuwe docu-serie neemt de kijker mee in een donkere periode waarin de Amsterdamse taxiwereld helemaal op zijn kop staat. Chauffeurs vechten voor hun bestaan, terwijl de overheid de grip verliest. Het resultaat is een ongekende chaos, geweld en corruptie in de hoofdstad.  

• ‘De taxioorlog’, bekend van de podcast-serie en het boek, is terug, nu als documentaire op TV bij PowNed vanaf 2 september. Redactiefoto.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) werkt aan een alternatief voor de Boordcomputer Taxi (BCT) en de bijbehorende BCT-kaarten. Dat doet de inspectie om het toezicht op de naleving van het taxivervoer te verbeteren en efficiënter te maken. Door vertraging in het wetgevingstraject is de start van de Centrale Database Taxivervoer (CDT) verschoven naar 1 juli 2025. 

Met de CDT worden taxivervoergegevens, waaronder persoonsgegevens van de chauffeur, aangeleverd bij een centrale database van de ILT. Een vergelijkbaar systeem werkt al enige tijd in Vlaanderen. Overheden moeten vooraf de privacyrisico’s van gegevensverwerking in kaart brengen. Dit gebeurt door het uitvoeren van een Data Protection Impact Assessment (DPIA). De beoordeling van de DPIA voor de CDT gebeurt uiterst zorgvuldig en vergt extra tijd. Aangezien de DPIA een verplicht onderdeel is van het wetgevingstraject, heeft dit direct invloed op het proces rond wetgeving en implementatie. De inwerkingtreding is daarom verschoven naar uiterlijk 1 juli 2025. De internetconsultatie voor de CDT is inmiddels gestart. 

De ILT startte op 1 augustus 2024 een 2e praktijktoets voor de CDT. Deze toets, uitgevoerd met ICT-dienstverleners en taxiondernemingen, richt zich op het valideren van de definitieve techniek en het testen van de gehele informatieketen. De toets loopt tot eind 2024 en toetst ook of eerdere bevindingen zijn opgelost. De vertraging van de inwerkingtreding heeft geen consequenties voor de 2e praktijktoets. 

De ILT houdt toezicht op het taxivervoer met als doel veilig personenvervoer en eerlijke concurrentie te bevorderen, waarbij de nadruk ligt op de naleving van arbeids- en rusttijden. Het programma Realisatie Variant BCT werkt aan het verbeteren van de verkrijging en verwerking van gegevens die momenteel worden geregistreerd door de Boordcomputer Taxi. De ILT werkt nauw samen met de ICT-dienstverleners en taxibranche aan de CDT. Bij inwerkingtreding van de CDT-regelgeving is het voor taxiondernemers mogelijk om zonder BCT taxivervoergegevens aan de ILT aan te leveren. Hierbij wordt niet een specifieke app of apparaat verplicht gesteld. De frequentie en wijze waarop de gegevens worden aangeleverd is aan voorwaarden gebonden. 

• Start Centrale Database Taxivervoer op 1 juli 2025. Tweede Praktijktoets begonnen. Foto ILT.

Boa’s krijgen steeds meer bevoegdheden en werken steeds vaker nauw samen met de politie. Vanaf 1 augustus kunnen gemeenten boa’s ook inschakelen bij de handhaving op water en op taxistandplaatsen, meldt de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). 

De afgelopen jaren is de aard en omvang van de taken en verantwoordelijkheden van gemeentelijke handhavers sterk verschoven.  Waar handhavers zich voorheen voornamelijk bezighielden met basistaken, zijn zij zich ook gaan specialiseren in verschillende aandachtsgebieden zoals jeugd, wijkgericht werken, ondermijning, opkopers, sekswerk en evenementen.  

Het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) zegde de Tweede Kamer eind 2018 een verkenning naar domeinoverstijgende inzet van gemeentelijke boa’s toe. Met deze verkenning krijgen boa’s domeinen en feiten om op te handhaven uit andere domeinen. Doel hiervan is om te kijken of het toevoegen van deze feiten een oplossing kan zijn voor de ervaren overlast waarop gemeentelijke boa’s op dit moment niet kunnen handhaven.  

Na een oproep aan gemeenten om hiervoor voorstellen in te dienen, is in februari 2019 besloten om met twee pilots te starten. Deze pilots hebben betrekking op handhaving op het water en op taxistandplaatsen, ook wel aangeduid als de waterpilot en de taxipilot. De pilots zijn geëindigd in het najaar van 2023 en geëvalueerd. 

Binnen de waterpilot hebben boa’s van de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Alkmaar, Breda, Leiden en Wijdemeren kunnen handhaven op 33 door henzelf aangedragen feiten. Binnen de taxipilot hebben boa’s van de gemeenten Amsterdam, Breda en Rotterdam kunnen handhaven op 4 overtredingen: het vervoeren van meer personen dan toegestaan, het niet goedgekeurd als taxi in het kentekenregister staan, het ontbreken van een geldige chauffeurskaart en het ontbreken van duidelijk leesbare tarieven 

Uit het evaluatierapport (pdf, 4,5 MB) bleek de handhaving op de aanvullende feitcodes zowel op het water als in de taxibranche een positief maatschappelijk effect te hebben. Ook zijn de boa’s in staat om de bevoegdheden veilig, effectief en kwalitatief goed uit te voeren. Voorwaarde hierbij is wel dat de boa’s goed opgeleid en getraind worden. Voor de handhaving op het water is het noodzakelijk om over een vaarbewijs en voldoende vaartechniek te beschikken en voor het handhaven in de taxibranche is specialistische kennis vereist. 

De Regeling domeinlijsten Boa, domein I, is hierop aangepast. De nieuwe regeling treedt per 1 augustus 2024 in werking, vanaf dat moment kunnen alle gemeenten handhaven op de daarin genoemde feiten op het water en in de taxibranche. 

• Uitbreiding bevoegdheden boa op water en in taxibranche. Foto VNG.

Het Hooggerechtshof van Californië heeft donderdag geoordeeld dat Proposition 22 blijft. Deze maatregel werd in november 2020 – na een intensieve lobbycampagne waarvoor Uber, Lyft en een aantal andere appbedrijven maar liefst 200 miljoen dollar (184 miljoen euro) uittrokken – aangenomen en classificeerde app-werkers als ‘independent operators’, zeg maar zzp’ers of beter ‘schijnzelfstandigen’ in plaats van als werknemers.  

De beslissing is een forse opsteker voor app-bedrijven als Uber en Lyft, die hard hebben gevochten om hun bedrijfsmodel te behouden dat afhankelijk is van een zo laag mogelijke betaling van chauffeurs bij een zo groot mogelijke beschikbaarheid en bij geen of minimale sociale voordelen.  

De beide apps gebruiken als rechtvaardiging dezelfde mantra: “Of chauffeurs of koeriers er nu voor kiezen om slechts een paar uur per week of meer te verdienen, hun vrijheid om te werken wanneer en hoe ze willen, is nu stevig verankerd in de wet van Californië, waardoor een einde komt aan misplaatste pogingen om hen te dwingen tot een arbeidsmodel dat ze overweldigend niet willen”, aldus Uber in een blogpost. Lyft publiceerde een soortgelijke mening in zijn eigen bericht, waarin staat dat meer dan 80% van de ondervraagde chauffeurs in Californië aangaf dat Prop 22 goed voor hen was geweest. Beide app-bedrijven hebben het met geen woord over de sociale bescherming die de chauffeurs op deze wijze mislopen.  

Hoewel tegenstanders van Prop 22 technisch gezien nog steeds een verzoekschrift kunnen indienen bij de rechtbank om de beslissing van het Hooggerechtshof opnieuw te onderzoeken, beëindigt deze uitspraak een lange discussie in de rechtbanken over de classificatie van appwerkers in Californië. 

Een jaar nadat 58% van de kiezers in Californië voor Prop 22 stemde, oordeelde een rechter van een hogere rechtbank dat dit initiatief ongrondwettelijk en daarom “niet afdwingbaar” was. Rechter Frank Roesch zei destijds dat Prop 22 de bevoegdheid en het vermogen van de staatswetgever om toekomstige wetgeving – onder meer over werknemerscompensatie – aan te nemen, beperkte. 

De uitspraak van het Hooggerechtshof van donderdag oordeelde dat het classificeren van app-chauffeurs als zzp’er – of eigenlijk schijnzelfstandigen omdat de meeste chauffeurs maar voor één werkgever werken – daarentegen niet in strijd is met de bepaling in de grondwet van Californië die de wetgever bevoegdheid verleent over werknemerscompensatie. Dit bevestigt een uitspraak van een beroepsrechtbank in Californië in maart 2023 om de uitspraak van Roesch te vernietigen. 

Proposition 22 was het antwoord van Uber, Lyft, DoorDash en Instacart op Assembly Bill 5, een staatswet die de bedrijven zou hebben verplicht om die werknemers te classificeren als werknemers, wat hen recht zou geven op een minimumloon, werknemerscompensatie en andere voordelen.  

De app-bedrijven bouwden hele bedrijfsmodellen op de veronderstelling dat ze niet hoefden te betalen voor ziektekostenverzekeringen, ziekteverlof en andere diensten waar fulltimewerknemers recht op hebben. Hun door Europese ogen gezien weinig sociale asset-light-modellen, die afhankelijk zijn van app-werkers die hun eigen voertuigen gebruiken om passagiers te vervoeren, zijn het doel van deze bedrijven om de kapitaaluitgaven laag te houden en ver, snel en breed op te schalen.  

Het zogenaamde ‘minimumloon’ dat de appbedrijven bieden is echter alleen van toepassing wanneer een chauffeur actief betrokken is bij een ritopdracht. Chauffeurs worden in Californië niet vergoed voor de tijd die ze wachten op een opdracht. De bedrijven vertrouwen erop dat werknemers graag wachten en klaar staan om een opdracht te accepteren, zodat ze hun reputatie van het aanbieden van snelle dienstverlening kunnen behouden. Critici hebben betoogd dat de verdiengaranties tekortschieten om chauffeurs daadwerkelijk een minimumloon te bieden na het meerekenen van werkgerelateerde kosten zoals auto-onderhoud, benzine en verzekering.  

“Steeds weer krijgen chauffeurs minder dan de helft betaald van wat Uber- en Lyft-passagiers betalen, terwijl die prijzen en de winsten van deze bedrijven maar blijven stijgen”, zei taxichauffeur Alejandro Partida tijdens een Rideshare Drivers United Facebook Live-evenement. “De beslissing van het Hooggerechtshof van Californië maakt duidelijk dat de wetgevers van Californië actie moeten ondernemen. Taxichauffeurs hebben recht op bescherming op het werk, net als elke andere werknemer, van een minimumloon tot baanzekerheid, werkloosheidsbescherming, gezondheid en veiligheid.” 

• Uber en Lyft mogen chauffeurs in Californië blijven classificeren als ‘(schijn)zelfstandigen’; Bittere pil voor chauffeurs en vakbonden. Illustratie X.