Het PWC-onderzoek op basis waarvan het kabinet NS toestemming geeft om een spitsheffing in te voeren, rammelt aan alle kanten, stelt de reizigersorganisatie Rover in een eigen rapport vast. Zo gaat de reiziger nog veel meer betalen en tegen tal van praktische problemen aanlopen die nu worden genegeerd, waarschuwt Rover. 

Het kabinet wil NS toestemming geven om vanaf 2026 tariefdifferentiatie in te voeren. De tarieven gaan wisselen tussen de spits en de daluren. Daarnaast  betekent dit dat treinreizigers zowel een ‘druktetoeslag’ als een ‘kwaliteitstoeslag’ gaan betalen waardoor drukke tijdstippen, populaire trajecten en trajecten met een hoge frequentie duurder worden.  

Deze toeslagen kunnen flink oplopen: zo betalen reizigers die straks in de spits over de hogesnelheidslijn reizen wel €9,50 extra als combinatie van een HSL-toeslag, druktetoeslag en kwaliteitstoeslag. In het nieuwe systeem kan de reiziger op één werkdag maar liefst zes verschillende ritprijzen voor een traject tegenkomen. Ook tussen de werkdagen zit straks verschil, zo is een rit op woensdag in de ‘hyperspits’ straks 50 cent goedkoper dan op dinsdag. De bedoeling is dat de reiziger hierdoor gaat kiezen voor rustigere tijdstippen en trajecten. 

De reizigersorganisatie vindt het nieuwe systeem ronduit oneerlijk. De geluiden in het land en in de media zijn ook ronduit negatief over de NS-voorstellen. “De reiziger die in Utrecht werkt kan niet in de trein naar Alkmaar stappen omdat deze goedkoper is, net zo min als dat de leraar zijn lessen naar de woensdag kan verschuiven”, stelt Rover-directeur Freek Bos. “Bovendien betaalt de reiziger straks een kwaliteitstoeslag op hoogfrequente verbindingen, ook wanneer door een storing de treinen uitvallen en die kwaliteit er dus niet is.”  

Rover wijst erop dat het systeem bovendien niet goed werkt: wie bijvoorbeeld in de daluren vertrekt uit Nijmegen, kan toch te maken krijgen met een spitsheffing in Utrecht. “Maar met deze wirwar aan tarieven gaan reizigers hun reisgedrag niet eens kunnen aanpassen, daarvoor is dit gewoon te onoverzichtelijk”, stelt Bos. 

Basis voor de nieuwe tarieven is een onderzoek dat in opdracht van het ministerie is gedaan. Rover concludeert echter dat dit onderzoek onjuist, onvolledig en in onbalans is. Ook het cijferwerk klopt niet: zo wordt in het onderzoek berekend dat een leraar straks 480 euro per jaar meer betaalt, terwijl het in werkelijkheid eerder het dubbele is. Rover heeft het ministerie een overzicht van verkeerde conclusies, onbeantwoorde vragen en ontbrekende onderbouwingen uit het onderzoek gestuurd. 

Rover roept de Tweede Kamer op om geen verregaande wijzigingen in de NS-tarieven toe te staan op basis van dit onjuiste onderzoek. Daarnaast vindt Rover dat er meer gekeken moet worden naar het belonen van de reiziger in plaats van straffen. Het kabinet zou volgens Rover betere keuzes moeten maken: “we hebben het allemaal over duurzaamheid maar alleen de duurzame reiziger krijgt straks te maken met een vorm van tol betalen en wordt zo regelrecht de auto ingejaagd”, stelt Freek Bos. 

• Rover kraakt onderzoek naar spitsheffing NS.