Volgens een grootschalige studie van Vias Institute op basis van ziekenhuisgegevens blijkt dat het aantal zwaargewonden stevig onderschat wordt in België. Voor elk officieel door de politie geregistreerd zwaargewond slachtoffer, zijn er 4 personen die opgenomen worden in het ziekenhuis. Voor de fietsers gaat het zelfs over 7 slachtoffers in het ziekenhuis. Een andere vaststelling: 4 op de 10 ernstig gewonden zijn fietsers. Hun aandeel in het totaal aantal slachtoffers neemt jaar na jaar toe. Door de studie kunnen we ook in kaart brengen welke letsels elk type weggebruiker heeft. 

Als het gaat over verkeersveiligheid wordt er vaak enkel over verkeersdoden gesproken. Voor elke overleden persoon zijn er in België ook nog 6 personen met zeer ernstige letsels.
Vias Institute heeft nu alle Belgische ziekenhuisgegevens tussen 2005 en 2019 onderzocht om na te gaan hoe groot de onderschatting van het werkelijk aantal slachtoffers is, want niet alle verkeersslachtoffers worden door de politie geregistreerd.

Voor deze studie bekeken we de slachtoffers die ernstige verwondingen opliepen zoals schedelbreuken, heupbreuken of wervelletsels. Elk gehospitaliseerd slachtoffer krijgt op basis van zijn letsel(s) een score toegekend. We bekeken enkel degenen die een hoge score kregen. In ziekenhuistermen zijn dat MAIS3+ slachtoffers. In de studie werd bekeken welke letsels het vaakst voorkomen bij deze slachtoffers in functie van het vervoersmiddel waarmee ze onderweg waren.

Onderschatting aantal zwaargewonden: Het aantal verkeersgewonden dat niet door de politie wordt geregistreerd, is zeer hoog. In 2019 werden 4 keer meer gewonden gehospitaliseerd dan het aantal zwaargewonden in de politiegegevens. Dit verschil heeft uiteraard gevolgen voor de conclusies die worden getrokken over de verkeersveiligheid in België en de daaruit voortvloeiende prioriteiten voor het beleid.  

Op basis van ziekenhuisgegevens kan worden vastgesteld dat de verkeersveiligheid tussen 2005 en 2019 niet zo sterk is verbeterd als op basis van politiegegevens werd ingeschat. Het aantal ziekenhuisgewonden is tussen 2005 en 2019 met 21% gedaald, terwijl het aantal zwaargewonden volgens de politiegegevens met 44% is gedaald. Met name fietsers en de jonge categorie (0-17 jaar) en oudere (65+) weggebruikers lijken ondervertegenwoordigd te zijn in de politiegegevens. Zo moet het aantal zwaargewonde fietsers in de politiegegevens met 7 worden vermenigvuldigd om overeen te komen met het aantal in het ziekenhuis opgenomen fietsers.

Wie zijn de ernstig gewonden in het ziekenhuis? Bijna 14.500 verkeersslachtoffers werd in 2019 gehospitaliseerd, waarvan 3736 (26%) zeer ernstige letsels hadden (MAIS3+).
Zowel bij de gehospitaliseerden als bij de ernstig gewonden vormen de fietsers de grootste groep bij de slachtoffers. Het aantal ernstig gewonden bij de andere types weggebruikers daalt de laatste jaren, het aantal ernstig gewonde fietsers is gestegen. In 2019 vormden ze 43% van de ernstig gewonden, in 2005 was dat maar 27%.

Tussen 2005 en 2019 was ongeveer een kwart van alle gehospitaliseerde slachtoffers ernstig gewond. Fietsers zijn daarin oververtegenwoordigd. Het aantal ernstig gewonde fietsers zit de laatste jaren zelfs in stijgende lijn. Door de ziekenhuiscijfers krijgen we een beter zicht op de totale omvang van het aantal fietsslachtoffers. Ernstige verwondingen bij alle weggebruikers komen vooral voor aan het hoofd, de heupen, de dijen en de borst. De soorten letsels variëren naar gelang van het soort weggebruiker, de leeftijd en het soort ongeval.

Om ongevallen te vermijden blijft het belangrijk om te wijzen op een goede en voldoende veilige infrastructuur voor alle weggebruikers. Zeker voor fietsers en voetgangers moeten daarbij zo vaak mogelijk conflicten vermeden worden met gemotoriseerd verkeer. Het blijft daarnaast belangrijk dat iedere weggebruiker het verkeersreglement respecteert.

• VIAS Institute: ‘Meer dan 4 op de 10 ernstig gewonden in Belgisch verkeer zijn fietsers’. Foto VIAS.